شاهنامه - آغاز کتاب ، بخش یک : آغار کتاب - دیباچه

به نام خداوند جان و خرد

کزین برتر اندیشه برنگذرد

خداوند نام و خداوند جای

خداوند روزی ده  رهنِمای

خداوند گیهان و گردان سپهر

فروزنده ماه و ناهید و مهر

ز نام و نشان و گمان برترست

نگارنده ی بر شده گوهرست

به بینندگان آفریننده را

نبینی ، مرنجان دو بیننده را *

نه اندیشه باید بدو نیز راه

که او برتر از نام و از جایگاه

سَخُن هر چه زین گوهران بگذرد

نیابد بدو راه جان و خرد

خرد گر سَخُن برگزیند همی

همان را ستاید که بیند همی

ستودن نداند کس او را چو هست

میان بندگی را ببایَدت بست ! **

خرد را و جان را همی سنجد اوی

در اندیشه ی سخته کَی گنجد اوی ؟!

بدین آلت رای و جان و زُوان

ستود آفریننده را کَی تُوان ؟!

به هستیش باید که خَستو شوی ! ***

ز گفتار بی‌کار یَکسو شوی !

پرستنده باشی و جوینده راه !

به ژرفی به فرمانش کردن نگاه !

تُوانا بود هر که دانا بود

ز دانش دل پیر برنا بود

از این پرده برتر سَخُن‌ ، راه نیست

ز هستی مر اندیشه آگاه نیست !

* با چشم سر نمی توانی خداوند را ببینی ، پس چشمات را آزار مده

** میان بستن : آماده انجام کاری شدن ؛ باید آماده بندگی خداوند باشی

*** خستو : معترف

ویژگی تلفظی :

کلمات ذیل همیشه در شاهنامه این چنین خوانده می شوند :

رآی ، سَخُن

ویژگی دستوری :

یک - ساکن ساختن حروف

ببایدت : حرف د - هستیش : حرف ی - فرمانش : حرف ن

دو - کاربرد پیشوند مر در جلوی مفعول یا فاعل

بر اساس پیرایش جلال خالقی مطلق با نگاهی به چاپ مسکو

پ.ن : آخرین نسخه پیرایش شده در باب شاهنامه فردوسی توسط استاد جلال خالقی مطلق و بر اساس تحقیق بر تمامی نسخه های موجود از شاهنامه می باشد. این استاد ارجمند به مدت چهل سال بر روی این پیرایش کار کرده اند و تمام تلاش خود را نموده اند تا نسخه حاضر هر چه بیشتر به دستور ، زبان و گویش اصیل فردوسی نزدیک باشد . بنابراین در قسمتهایی شاهد تغییر در لغات و تلفظ ها می باشیم.