ایران باستان : اسامی روز های ماه

بنابر گاهشماری اوستا هر سی روز ماه ، به جای روزهای هفته ، نامی معین دارد. روز های ماه – مانند روزهای هفته در گاهشماری کهن اروپایی –  برگرفته از اسامی امشاسپندان * و ایزدان در آیین زرتشت است که به ترتیب عبارت است از :

یک : اَوْرْمَزد ( هُرمَزد)

دو : بهمن ( وَهمن )

سه : اردی بهشت

چهار : شهریور

پنج : سِپَندارمَذ ( اِسپَندارمَذ )

شش : خورداد ( خرداد )

هفت : اَمُرداد

هشت : دی به آذر ( دی ) **

نه : آذر

ده : آبان

یازده : خور ( هور ، خیر )

دوازده : ماه

سیزده : تیر

چهارده : گوش ( گئوش )

پانزده : دی به مهر ( دی )

شانزده : مهر

هفده : سروش

هژده : رَشْن ْ

نوزده : فروردین ( فَروَهَر )

بیست : وَرَهْرام ( بهرام )

بیست و یک : رام

بیست و دو : باد

بیست و سه : دی به دین ( دی )

بیست و چهار : دین

بیست و پنج : اَرد

بیست و شش : اَشْتاد

بیست و هفت : آسمان

بیست و هشت : زامْیاد

بیست و نه : ماراِسْپَند (مانتره سپند ، مهراسپند )

سی : اَنارام ( اَنیران )

پنج روز دیگر سال ( خمسه مسترقه یا پنجه ی دزدیده یا اندرگاه ) :

اَهُنوَد ، اُشتَوَد ، سپتَ مَد ، هُوَخْشَترَ ، وَهیشْتوایْشت

* اَمْشاسْپَنْدان : در دین زرتشت به هفت فرشته ارجمند و مقرب گفته می شود که عبارتند از : اردی بهشت ، خورداد ، امرداد ، شهریور ، بهمن و اسپندارمذ . در آغاز پیدایش آیین زرتشت در راس این شش فرشته ، سْپِنتَه‌ مَئینیو یا سِپَندْمینو ( خرد مقدس ) قرار داشت ، ولی بعدها به جای او اهورامزدا را قرار دادند و گاه نیز به جای اهورامزدا ، سروش را جای داده اند.

** " دی "  نام خداوند است ( در زبان های هند و اروپایی  Dieu  و دئوشو ) و درماه دی سه روز به نام دی است ، روز اول اورمزد نیز نام خداست . در ایران پیش از اسلام در ماه دی چهار روز را جشن می گرفتند ( روز اول ، هشتم ، پانزدهم ، بیست و سوم ).

منابع :

کتاب " فرهنگ زبان پهلوی " : بهرام فره وشی ، انتشارات دانشگاه تهران

کتاب " آیین ها و جشن های کهن در ایران امروز " : محمود روح الامینی ، انتشارات آگاه

مقاله ی " گاهَنبارها ، جشن های دینی ایران باستان " : شمس الدین نجمی ، مجله ی مطالعات ایرانی سال پنجم شماره نهم بهار هشتاد و پنج

پ.ن : در مورد اسامی و تلفظ آنان باید این نکته رادر نظر داشت که هرکدام از اسامی در اوستا ، زبان پهلوی و ... با کمی تغییر و یا معادل هایی همراه می باشند.