بیا ز سنگ بپرسیم *
درون آینه ها در پی چه می گردی؟
بیا ز سنگ بپرسیم
که از حکایت فرجام ما چه می داند
بیا ز سنگ بپرسیم ،
زانکه غیر از سنگ
کسی حکایت فرجام را نمی داند!
همیشه از همه نزدیک تر به ما سنگ است !
نگاه کن ،
نگاه ها همه سنگ است و قلب ها همه سنگ
چه سنگبارانی ! گیرم گریختی همه عمر ،
کجا پناه بری ؟
خانه خدا سنگ است!
به قصه های غریبانه ام ببخشایید!
که من – که سنگ صبورم –
نه سنگم و نه صبور !
دلی که می شود از غصه تنگ ، می ترکد
چه جای دل که درین خانه سنگ می ترکد
در آن مقام که خون از گلوی نای چکد
عجب باشد اگر بغض چنگ می ترکد
چنان درنگ به ما چیره شد که سنگ شدیم !
دلم ازین همه سنگ و درنگ می ترکد
بیا ز سنگ بپرسیم
که از حکایت فرجام ما چه می داند
از آن که عاقبت کار جام با سنگ است!
بیا ز سنگ بپرسیم
نه بی گمان ، همه در زیر سنگ می پوسیم
و نامی از ما بر روی سنگ می ماند ؟
درون آینه ها در پی چه می گردی؟
" فریدون مشیری "
متوفی به تاریخ سه آبان هزار و سیصد و هفتاد و نه
* عنوان شعر متعلق به شاعر است.
معرفی کتاب : انجمن های نیمه سری زنان در نهضت مشروطه
نام : انجمن های نیمه سری زنان در نهضت مشروطه
نویسنده : ژانت آفاری
مترجم : جواد یوسفیان
نشر : بانو
موضوع : مطالعات زنان
این کتاب در برگیرنده آن قسمت از تاریخ زنان و حضور و نقش آنان در شکل گیری اجتماعات ، تظاهرات و سایر فعالیت های اجتماعی در حدود سال یک هزار و دویست و هشتاد و چهار است . آنچه که درخور توجه است فعالیت این زنان برای تاثیرگذاری بر جریان های اجتماعی و سیاسی زمان خود و همچنین تغییر دیدگاه مردسالارانه جامعه نسبت به ماهیت زن و توانایی او برای داشتن نقش بیشتر در خانواده و اجتماع است.
اکثر طلایه داران این جنبش های زنانه به صورت مخفی یا با برگزیدن نام همسران و یا پدران خود فعالیت می نمودند و بیشتر آنان از قشر مرفه و یا نیمه مرفه بودند اما این بدان معنا نیست که برای رفاه زنان سایر قشرها تلاش نمی نمودند و بی تفاوت از کنار زنان بی سواد و تهی دست می گذشتند.
تفکر دفاع از حقوق زنان حتی در میان زنان حرم سرا چون افتخار السلطنه و تاج السلطنه - که یک سوسیالیست و طرفدار حقوق زنان بود - نفوذ پیدا کرد. از دیگر زنان نام آور این عرصه کسانی چون صدیقه دولت آبادی – سردبیر انجمن مخدرات وطن و عضو انجمن آزادی زنان - ، شمس الملوک جواهرنشان - عضو انجمن آزادی زنان -، محترم اسکندری ، هما محمودی – انتشار مقالات خود در نشریه عالم نسوان - و ... را می توان نام برد .همچنین ذکر نام زنانی چون بی بی وزیرف ، طوبی آزموده ، درة معالی ، صفیه یزدی ، ماهرخ گوهرشناس که از پیشگامان تاسیس مدارس دخترانه در تهران بودند ، واجب است.
از مجموع شصت و سه مدرسه دخترانه آن زمان که حدود دو هزار و چهارصد و هفتاد و چهار محصل را شامل بود می توان نام مدارس عفاف ، دختران ایران ، دبستان دختران ، صدریه ، خواتین و .... را ذکر کرد.
فهرست شماری از انجمن های زنان که در فاصله سالهای یک هزار و دویست و هشتاد و هفت تا یک هزار و دویست و نود و یک هجری شمسی تشکیل شد شامل اسامی چون " انجمن آزادی زنان " ، " اتحادیه غیبی نسوان " - در حقیقت یک سازمان مخفی دارای گرایش های تند انقلابی بود که خود را سخنگوی تهیدستان جامعه می دانست - ، " انجمن نسوان " ، " انجمن مخدرات وطن " - طی تظاهرات سال یک هزار و دویست و نود نقش مهمی در رهبری داشت - ، " انجمن خیریه خواتین ایران " و " انجمن خواتین ایران " - به جمع آوری پول برای احداث مدرسه ، بیمارستان و پرورشگاه پرداختند - و انجمن های دیگر در شهرهای آذربایجان و اصفهان و ... است.
از اقدامات مهم این انجمن ها شرکت در تاسیس بانک ملی ، تحریم منسوجات خارجی و جنبش حمایت از کالای بومی ، ایجاد موانع انسانی در مقابل تحصن کنندگان شاه عبد العظیم ، نقش مهم و ماثردر جریان اتمام حجت با روسیه ، تاسیس مدارس دخترانه ، سوزاندن نسخه های کتاب " حیله ی زنان " درمیدان توپخانه - توسط انجمن نسوان وطن خواه - و ... بوده است.
اما در این میان مردانی نیز چون دهخدا ، وکیل الرعایا - اولین کسی که طی سخنانی در مجلس خواستار حق رای برای زنان شد - ، ایرج میرزا و بعد ها لاهوتی و عشقی به حمایت از حقوق زنان پرداختند . البته کسانی نیز وجود داشتند که همسران و دختران آنان مجال فعالیت های اجتماعی یافتند مانند آغابیگم و سکینه کنداشلو دختر وهمسر مجتهد شیخ هادی نجم آبادی و محترم اسکندری دختر محمدعلی اسکندری بنیانگذار انجمن آدمیت .
چندی از روزنامه های آن زمان مانند صور اسرافیل ، حبل المتین ، مساوات و ایران نو ... نیز در دفاع زنان از حقوق خود یاری رسان آنان بودند.
پ.ن : اما آنچه که در بالا بیان شد تنها بخشی از تلاش های زنان و انجمن های آنان بود که با وجود تمام مشکلات و کارشکنی های بسیاری که برایشان به وجود می آوردند دست از مبارزه بر نداشتند و برای احقاق حق هم نوعان زن خود و بالا بردن سطح دانش آنان بعضا از دارایی خود مایه گذاشتند تا بلکه زنان به حق خود اگاه شوند و نقش ماثرتری در خانواده و جامعه خود ایفا کنند. و چه بسیار زنانی معلمی که در کوچه و بازار مورد بی حرمتی قرار گرفتند و یا زنانی که در خانه و خانواده خود با بی مهری و حتی طرد شدنی مواجه شدند. چه فراوان مادران و همسرانی که برای تغییر قوانین غیر منصفانه اسلام در مورد زنان مرارت های بسیار کشیدند تا زن ارزش و اعتماد به نفس بیشتر داشته باشد.
و ما میراث داران چنین زنانی هستیم . شاید بهتر است کمی بیشتر به خودمان بیاییم.